కుమారీ శతకం - 60

వడి దనిపించుకొనుటకున్
గడె యైనను బట్టకుండుఁ గాంతలలో నె
క్కుడు గుణవతి యనిపించెడి
నడవడి నేర్చుటయె కడు ఘనంబు కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ సుకుమారీ!శౌర్యవంతురాలనిపించుటకొనుటకు నిమిషమైనను పట్టదు.కాని సాదుసద్గుణవతి,స్త్రీలలోమిక్కిలి గుణవంతురలనెడు గుణములనలవరచుకొనుటయే మిక్కిలి గొప్పది. 

కుమారీ శతకం - 59

తనకడుపు కట్టుకొని యై
నను జుట్టుమ్మునకు బెట్టి నను గీర్తి వహిం
చును భుక్తి ముక్తు లబ్బును
దన కెవ్వరు సాటిరారు ధరణి గుమారీ! 
 భావం:-
ఓ సుకుమారీ!తను పస్తులున్ననూ(తను తినకుండా ఉండుట)భందువులకు పెట్టవలెను.అపుడే నీకు కీర్తి కలుగును.భోగమోక్షములు సిద్దించును.అట్లు చేసిన యెడల నీ కెవ్వరును సరిరారు. 

కుమారీ శతకం - 58

ఆపదల కోర్చి సంపద
లాపయి భోగించు ననెడి హర్షొక్తుల నీ
లోపల దలచుచు లాంతరు
దీపముచందమున వెలుఁగ దివురు కుమారీ! 
భావం:-
ఓ సుకుమారీ!కష్టసుఖాలన్నారు గాని సుఖకష్టాలనలేదమ్మా!కావున మొదట కష్టములనుభవించిన తర్వాతే సుఖము,ఐశ్వర్యము ప్రాప్తించునని తెలియుము.లాంతరు దీపము మాదిరిగా ప్రకాశింపుము.(లాంతరు తనలోని నూనెను ఖర్చు చేస్తూలోకానికి అంతటికి వెలుగును ప్రసాదించుటలేదా?)అట్లే నీవు గూడ మసలుకొని మహిలో మహోన్నతురాలివై మసలుకొనుమమ్మా! 

కుమారీ శతకం - 57

ఎంగలి పరులకుఁ బెట్టకు
క్రంగున మ్రోయంగనీకు కాల్మెట్టియలన్
బంగారులాభ ముండిన
దోంగతనము సేయబుద్ది దొలఁచు కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ కుమారీ!ఇతరులకుఎంగిలి పెట్టరాదు.నీ కాలి మట్టెలను కంగుమని శబ్దమువచ్చునట్లు చరించరాదు.బంగారము దొరుకుతున్ననూదొంగతనము చేయరాదు.అటువంటి బుద్ది మానుకొనుము. 

కుమారీ శతకం - 56

చెప్పినఁ జెప్పక యుండినఁ
దప్పక సేయంగవలయుఁ దనపనులెల్లన్
మెప్పొదవఁగాను లేదా
ముప్పొదవును గాదె యెందు ముద్దు కుమారీ!
 భావం:-
ఓ సుకుమారీ! చేయవలసినపనులను చెప్పినను,చెప్పక పోయిననూ పరిశుభ్రముగా జనులు మెచ్చుకొనునట్లు చేయుమమ్మా!అట్లునడుచుకొనకపోతే నష్టము వాటిల్లును. 

కుమారీ శతకం - 55

సరకులయెడ జాగ్రత్తయుఁ
జుఱుకు పనులయందు భక్తి సుజనులయందున్
గరుణ యనాథుల యెడలం
దరుణికిఁ జెలువారవలయు ధరణిఁ గుమారీ! 
 భావం:-
ఓ సుకుమారీ!వస్తువులనందు జాగ్రత్త వహింపుము.పనులలో చురుకుదనము వహింపుము.మంచివారిని ఆదరించు.వారి యెడల భక్తిభావముతోనుండవలెను.దిక్కులేనివారికి నీవే దిక్కువై మసులుకొనుము. 

కుమారీ శతకం - 54

దీపము వెలిగింత చెడిచోఁ
జీపురుపుడ కుంచవలయుఁ జేతుల నేతం
బాపము పాలౌదువు మది
లోపల నిది తలఁపవలయు రూఢిం గుమారీ! 
  భావం:-
ఓ సుకుమారీ!దీపమును వెలిగించునపుడు చీపురుపుల్లను ఉపయోగించుము.చేతులతో వెలిగించినచో ఎంత నూనె చేతికి అంటుకున్నదో అంత పాపమును మూటకట్టుకుంటావు.ఈ సంగతి మనస్సులోనుంచుకొని మసులుకొనుము. 

కుమారీ శతకం - 53

సన్నెకలుం బొత్రమ్మును
తన్నుకపోరాదు కాలఁ దగిలిన యెడలన్
గన్నుల నద్దుకొన న్వలె
గ్రన్నన సిరి యందు నిలుచు గాదె కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ చినదానా!సన్నెకల్లును,రోకళ్ళు పొత్రములను,ఆకులను కాలికి దగిలినచో తన్నుకుంటూపోరాదు.అవి లక్ష్మీవాసములు గదా!వాటిని కన్నులకద్దుకొని ప్రక్కన పెట్టాలి. 

కుమారీ శతకం - 52

మాసినతల మాసిన యిలు
మాసిన వలువలు దరిద్ర మార్గంబులు నెం
తెసి ధనవంతులైనను
గాసిల్లుదు రల్పదశల గ్రాఁగి కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ చినదానా!మాసిన ఇల్లు,మాసిన గుడ్డలు,మాసినతల దరిద్రమునకు కారణములని తెలుసుకో!ఎంతటి దనవంతుల వరైననూ నీచముగా (బ్రతికినచో)కష్టనష్టములు బొందుదురు. 

కుమారీ శతకం - 51

బంతులను బక్షపాత మొ
కింతైనను జేయరాదు హీనదశుల సా
మంతుల నొక భంగి నిరీ
క్షింతురు బుదులెల్ల సంత సిల్లం గుమారీ! 
 భావం:-
ఓ సుగుణవతీ!వడ్డనయందు పక్షపాతము చూపరాదు (అందరినీ సమానముగా చూడాలి).భాగ్యవంతులు ,పండితులు,ఎల్లరు సంతోషించునట్లు ఒకే విదముగా మసులుకొనుము. 

కుమారీ శతకం - 50

వేళాకోళంబులు గ
య్యాళితనంబులును జగడ మాడుటలును గం
గాళీపోకలుఁ గొండెము
లాలోచించుటయుఁ గూడదమ్మ కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ కుమారీ!అనవసరపు వేళాకోళములు,గయ్యాళితనములు,కొట్లాటలు,చిన్నపెద్ద తారతమ్యము అరయక మాట్లాడుటలు,ఫిర్యాదులు చేయుటయు తప్పుయని దెలుసుకొనుమమ్మా! 

కుమారీ శతకం - 49

విసువకు పని తగిలినయెడఁ
గసరకు సేవకుల మిగులఁ గాంతునితోడన్
రొసరొస పూనకు మాడకు
మసత్యవచనంబు లెన్నఁ డైన గుమారీ! 
 భావం:-
ఓ చినదానా!మిక్కిలిగా పని ఒత్తిడి కలదనివిసుగు చెందరాదు.పనివాండ్రను నెక్కువగా కసురుకొనరాదు.భర్తను ఈసడించరాదు.అసత్యము చెప్పరాదు. 

కుమారీ శతకం - 48

చెడుఁగుతో లంజెలతో
గుడిసేటులతోడు బొత్తు కూడదు మది నె
ప్పుడు నిల నుత్తమ కాంతల
యడుగులకు న్మడుగులొత్తు మమ్మ కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ సౌభాగ్యవతీ!చెడ్డవారి(పోకిరీస్త్రీలు)స్నేహమును చేయరాదు.సౌశీలురును,మంచివారునైన స్త్రీలకు సేవ చేయుట వలన నీకు మంచి జరుగును.

కుమారీ శతకం - 47

తొడవులు మిక్కిలి గలిగినఁ
గడుఁ ప్రేమన్ మగఁడు మిగుల గారా మిడినన్
పడఁతుక పసుపుం గుంకుమ
గడియైనను విడువ రాదు గాదె కుమారీ! 
  భావం:-
ఓ కుమారీ!ఎంత భాగ్యవంతురాలివైనను,మగడెంత బ్రీతితో నిన్ను జూచుకొనుచున్నాను ఆడది పసుపు కుంకుమలను నిమిషమైననూ వీడరాదు సుమా! 

కుమారీ శతకం - 46

నవ్వంగ రాదు పలుమఱు
నవ్వినఁ జిఱునవ్వుగాని నగరా దెపుడున్
గవ్వలవలె దంతంబులు
జవ్వునఁ గానంగఁ బడెడి జాడ గుమారీ! 
 భావం:-
ఓ చినదానా!ఇంటి ఇల్లాలు అనసరంగా ఇకిలించరాదు.(నవ్వరాదు).చిరునవ్వు చింతలను బారద్రోలును.పండ్లు కనుబడునట్లు పకపకా నవ్వరాదు.నవ్వు నాలుగు విదాల చేటుయని మరువకుము. 

కుమారీ శతకం - 45

నడకలలో నడుగుల చ
ప్పుడు వినబడకుండవలయును భువి గుంటలు క
న్పడరాదు మడమనొక్కులఁ
బడఁతుల మర్యాద లెఱిఁగి బ్రతుకు కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ కుమారీ!నీ అడుగుల చప్పుడు వినబడకుండునట్లు నడువవలెను.నీ కాలి మడముల గుర్తులు పడకుండా నడవవలెను.స్త్రీల సద్గుణములు తెలుసుకొని జీవింపుమమ్మా! 

కుమారీ శతకం - 44

పొంతఁ బని సేయ కెన్నఁడు
పంతంబులు పలుకఁబోకు ప్రాజ్మఖముగ నీ
దంతంనులు దోమకు మే
కాంతంబులు బయలుపఱుప కమ్మ!కుమారీ! 
  భావం:-
ఓ కుమారీ!ఎవ్వరితోనూ కలిసి మెలిసి పని చేయక,ఊరికినే పరుషమైన మాటలు మాట్లాడరాదు.తూర్పు దిశగా పండ్లుతోముకోవద్దు.రహస్యాలు వెల్లడించవద్దు. 

కుమారీ శతకం - 43

కొన్నాళ్ళు సుఖము కష్టము
కొన్నాళ్ళు భుజింపకున్న గొఱగాదు సుమీ
పున్నమ దినముల వెన్నెల
యెన్నంగ సమాసలందు నిరులు కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ కుమారీ!కష్టసుఖాలను,రెండిటినీ అనుభవిస్తేనేజీవిత విలువ తెలియును.పున్నమి నాడు వెన్నెలయు,అమావాస్యనాడు చీకట్లు ఉండుట సహజము కదా! 

కుమారీ శతకం - 42

 వారికి వీరికి గలిగెను
గోరిన వస్తువులు మాకుఁ గొదవాయె నటం
చూరక గుటకలు మ్రింగుట
నేరముగాఁ దలఁపవలయు నెలఁత కుమారీ! 
భావం:-
ఓ సుకుమారీ!వారికి వీరికీ ఉందని ,తనకు లేశని చింత పడరాదు.ఇరుగు పొరుగువారి యొక్క భాగ్యమును జూసి ఈర్ష్య పడరాదు.సంతృప్తినలవర్చుకొనవలెను.తనకున్న దానితో తృప్తి పడుట మిక్కిలి యత్తమము.కోరికలతో చింతపడుట మిక్కిలి తప్పు.

కుమారీ శతకం - 41

తలవాకిట నెల్లప్పుడు
నిలువఁగ రా దెప్పు డెంత నిద్దురయైనన్
మెలఁకువ విడరాదు సుమీ
తల నడుచుచు విప్పికొనున్ట తగదు కుమారీ! 
భావం:-
ఓ కుమారీ!ఇంటిముంగిట్లో అలంకరించుకోని నిలబడరాదు.మొద్దు నిద్ర పనికి రాదు.నిద్రలో కూడా కొంచెం మగతగా మెలుకువ గలిగి ఉండవలెను.నడుస్తున్నప్పుడు (జుట్టుముడి)తల వెంట్రుకలు విప్పరాదు.(నిత్యము తల విప్పుకొని ఉండరాదని భావము)