కుమారీ శతకం - 40

ఇక్కడి దక్కడఁ నక్కడి
దిక్కడ జెప్పినను వారి కిద్దఱికిఁ బగల్
పొక్కినఁ గల చేడియ ల
మ్మక్కా!యిడుముళ్ళమారి యండ్రు కుమారీ! 
భావం:-
ఓ కుమారీ!అక్కడ మాటలిక్కడ,ఇక్కడ మాటలక్కడ చెప్పి నలుగురిలో నవ్వులపాలుగాకు.కలహాలమారియని నిన్నాడిపోసుకుంటారు. 

కుమారీ శతకం - 39

వేకువజామున మేల్కని
పైకి వెడలి వచ్చి ప్రాచి పని శీర్పవలెన్
లేకున్నఁ దెల్లవాఱిన
లోకులు నవ్వుదురు సభల లోనఁ గుమారీ! 
  భావం:-
ఓ కుమారీ!తెల్లవాఱుజాముననే ఇంటి ముంగిట పాచిపనులు చేయుట మంచిది.బారెడు పొద్దెక్కిన తర్వాత నలుగురి ఎదుట పాచిపని చేసినచో నవ్వులపాలవుతావు. 

కుమారీ శతకం - 46

నవ్వంగ రాదు పలుమఱు
నవ్వినఁ జిఱునవ్వుగాని నగరా దెపుడున్
గవ్వలవలె దంతంబులు
జవ్వునఁ గానంగఁ బడెడి జాడ గుమారీ! 
 భావం:-
ఓ చినదానా!ఇంటి ఇల్లాలు అనసరంగా ఇకిలించరాదు.(నవ్వరాదు).చిరునవ్వు చింతలను బారద్రోలును.పండ్లు కనుబడునట్లు పకపకా నవ్వరాదు.నవ్వు నాలుగు విదాల చేటుయని మరువకుము. 

కుమారీ శతకం - 38

ఇంటఁ గల గుట్టు నీ పొరు
గింట రవంతైనఁ దెలుప నేఁగకు దానం
గంటనపడి నీవారలు
గెంటించెద రిల్లు వెడలఁ గినుక గుమారీ! 
  భావం:-
ఓ కుమారీ! నీ ఇంటి రహస్యాలను పొరుగింటికి తెల్పినచో పలు అనర్థములు వచ్చును.సొంతవారే ఏవగించుకుంటారు.విరోధములు వస్తాయి.కోపముతో నీవారే నిన్ను ఇంటి నుండి వెడలగొట్టెదరు.కావున గుట్టును రట్టు జేయకుము. 

కుమారీ శతకం - 37

బద్దకము సంజనిద్దుర
వద్దుసుమీ దద్దిరంబు వచ్చును దానన్
గద్దింతురింటివారలు
మొద్దందురు తోడివారు ముద్దు కుమారీ!
   భావం:-
ఓ యవ్వనవతీ!బద్దకముతో సాయంకాలము నిద్రించినచో మొద్దుపని నిందింతురు.ఇంటివారు తూలనాడెదరు. 

కుమారీ శతకం - 45

నడకలలో నడుగుల చ
ప్పుడు వినబడకుండవలయును భువి గుంటలు క
న్పడరాదు మడమనొక్కులఁ
బడఁతుల మర్యాద లెఱిఁగి బ్రతుకు కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ కుమారీ!నీ అడుగుల చప్పుడు వినబడకుండునట్లు నడువవలెను.నీ కాలి మడముల గుర్తులు పడకుండా నడవవలెను.స్త్రీల సద్గుణములు తెలుసుకొని జీవింపుమమ్మా! 

కుమారీ శతకం - 36

కులదేవతలకు బెట్టిన
పొలుపునఁ దనయింటియాఁడు బొట్టెల కెల్లం
గలమాత్ర మొసఁగకుండిన
గలఁత పొడము దాన మేలు గాదు కుమారీ! 
  భావం:-
ఓ కుమారీ!ప్రేమతో నీ ఇష్టదేవతలకు బెట్టినట్లు దన ఇంటి ఆడపడుచులకు ఉన్నంతలో బెట్టక పోయినచో,కలహము వచ్చి,వారి శాపానుగ్రహములకు పాత్రురాలవుతావు.వారిని నీ కుల దేవతల వలె నెరుంగుము. 

కుమారీ శతకం - 35

తనకెంత మేలు చేసిన
మనమున కింపైన పనులుఁ మసలిన దాసీ
వనితల కెన్నటికైనం
జనవచ్చి మెలంగరాదు జగతి గుమారీ! 
భావం:-
ఓ కుమారీ!నీ యింటి పనివారు (దాసీలు)నీకెంత మేలు జేసిననూ,నీమెప్పుపొందాలని నీకెంత ఇష్టమైన పనులు చేసి పెట్టిననూ వారితో ఒకింత జాగరూకతతో మెలుగుము.వారితో అత్యంతస్నేహము జేసి అమితముగా మోసపోవద్దు. 

కుమారీ శతకం - 34

పుట్టింటివారి నీచతఁ
బెట్టకు మత్తింటివారు పెట్టెడి భాదల్
పుట్టింట దెలియనీయకు
రట్టడి చెలియందు రదియె రవ్వ కుమారీ! 

  భావం:-
ఓ కుమారీ! పుట్టింటి వారిని నీచముగా జూడకు.అత్తింటి కష్టమును పుట్టింట వెల్లడించరాదు.ఈ విదమైన అల్లరి చేయుటవలన అలుసైపోవుదువు.  

కుమారీ శతకం - 33

కడుఁబెద్దమూట దెచ్చినఁ
జెడుగై వర్తించు నేనిఁ జిరతర చింతం
బడుదురు తల్లిదండ్రులు తోఁ
బడుచులు సోదరులు నిందఁ బడుచు గుమారీ! 
  భావం:-
ఓ కుమారీ!అత్తవారింటికి నీవెంత పెద్ద మూటతో వచ్చిననూ,దుష్టురాలై ప్రవర్తించినచో నీ తల్లిదండ్రుల,అన్నదమ్ముల నిందాశాపములతో నిరంతరము నశించిపొవుదువు.  

కుమారీ శతకం - 32

కడు బుద్దిగలిగి మెలఁగినఁ
బడఁతుక పుట్టింటివారు పదివేల వరా
లిడుకంటె గీర్తియగు ద
మ్మిడి లేకుండినను నేర్చి మెలగు కుమారీ! 
 భావం:-
ఓ కుమారీ!మిక్కిలి చాతుర్యముతో మెలిగిన ఆడదానికి పుట్టింటి వారు పదివేల వరాలనిచ్చుట కంటెను మిక్కిలి గొప్పది.కీర్తిగలదగును.ఆడువారు భోగభాగ్యములున్నను,లేకున్నను ఈ సూక్ష్మమునెరింగి నడుచుకొనవలెను. 

కుమారీ శతకం - 31

జీవములు భర్తపద రా
జీవములని చిత్తమందుఁ జింతించిన ల
క్ష్మీవల్లభు చరణంబుల
సేవ లతాంగులకు నెమ్మిఁ జేయు గుమారీ! 

 భావం:-
ఓ కుమారీ!భర్త పాదముల వద్దే తన జీవితమని తలంచిన పతివ్రతలకు,తన పాద సేవాభాగ్యములను ఆ విష్ణుమూర్తి ప్రేమతో కలుగజేయును. 

కుమారీ శతకం - 30

30.మగని ప్రియ మబ్బె ననుచును
దెగ నీలిగి యింటివారి దిగఁద్రొక్కుచు దుం
డగురాలై తిరిగిన సరి
మగువలలో నిదియె తప్పు మాట కుమారీ! 

  భావం:-
ఓ కుమారీ!తన భర్త తన మాట జవదాటడని తలంచి,గర్వముతో,తన యింటివారిని నీచముగా చూచుట మగువకు తగదు.అటువంటి స్త్రీ తోటి స్త్రీలయందు అవమానములపాలగును. 

కుమారీ శతకం - 29

29 .  మృతియైనను బ్రతుకైనం
బతితోడనె నతికి జెల్లుఁ బతిబాసిన యా
బ్రతు కొక బ్రతుకా? జీవ
స్మృతి గాక వదూటి కెన్న నిదియుఁ గుమారీ! 

 భావం:-
ఓ కుమారీ!పతివ్రతయైన పడతికి తన పడతితోనే జీవితమని తెలుసుకొమ్ము! చావైననూ,బ్రతుకైననూ తన భర్తతోనే.భర్త విడిచిన ఆడుదాని బ్రతుకొక బ్రతుకేనా!ఆ బ్రతుకు బ్రతికిననూ చచ్చినదానితో సమానమే.

కుమారీ శతకం - 28

28. అత్తపయిన్ మఱఁదలిపయి
నెత్తిన కోపమున బిడ్డ నేడ్పించుటకై
మొత్తినఁ దనకే కీడగుఁ
జిత్తములో దీనిఁజింత సేయు కుమారీ! 

 భావం:-
ఓ కుమారీ!అత్త,మరదళ్ళపై వచ్చిన కోపమును బిడ్డలపై జూపించినచో నష్టపోయేది తానేయని మరువకము.మనస్సునందొక్కసారి దీనిని గురించి ఆలోచింపుము. 

కుమారీ శతకం - 27

27.  పోకిళ్ళు పోక పొందిక
నాకులలో బిందెరీతి నడఁకువగా నెం
తో కలసిమెలసి యుండిన
లోకములోపలను దా వెలుంగుఁ గుమారీ! 

 భావం:-
 ఓ కుమారీ! వ్యర్థ ప్రసంగములకు పోవద్దు. అతిగా వాగకూడదు.ఆకుల మద్య నుండే పిందె వలె ఒదిగి యుండి వినయముతో కలిసి మెలిసి నడుచుకొనవలెను. అప్పుడే ఆ స్త్రీకి సమాజములో పేరు ప్రఖ్యాతులు, గౌరవమర్యాదులు లభిస్తాయి.

కుమారీ శతకం - 26

26.  పతి కత్తకు మామకు స
మ్మతిగాని ప్రయోజనంబు మానగవలయున్
హిత మాచరింపవలయును
బ్రతుకున కొక వంక లేక పరఁగు గుమారీ! 

 భావం:-
 ఓ కుమారి!భర్తకు,అత్తమామలకు ఇష్టము లేని పనిని చేయుకుము. వారి కిష్టమైన మంచి పనులు చేసి మెప్పుబడవలయును.నీ జీవితంలో మచ్చలేకుండా మసులుకొనుము.

కుమారీ శతకం - 25

25.  పిల్లలఁ గనుగొనఁ దలఁచిన
యిల్లాలు గతాగతంబు లెఱుగక ఱాఁగై
యల్లరిఁ బెట్టినఁ జెడుఁ దా
నుల్లసములఁబడును,గీడు నొందుఁ గుమారీ! 

 భావం:-
 ఓ కుమారీ!బిడ్డలను కలవవలెననె ఆడుది,మంచి చెడ్డలు దెలుసుకొనక, మర్యాదదప్పి అల్లరి బెట్టినచో దానే జెడిపోవును. అవమానముల పాలై కష్టములు పొందును.

కుమారీ శతకం - 24

24.  కడుపారఁ గూడుఁ గూరలు
దొడవులు వస్త్రములు మిగుల దొరకవనుచుం దా
వడితనమునఁ బెనిమిటితో
నెడఁ బాసి చరింపఁ గూడ దెపుడు కుమారీ!

భావం:-
ఓ కుమారీ! మగని వద్ద దన కోరికలు దీరవని,అతని వద్ద పంచభక్ష్య పరమాన్నములతో కడుపు నిండదని,కావలసిన రంగురంగుల వస్త్రములు లభింపవని, గూడుదొరకదని అనుకొని తొందరపడి యాతనిని వదలివేసి జీవించుట మగువకు మర్యాద కాదు. సమాజంలో చిన్న చూపుతో చూడబడుతారు.

కుమారీ శతకం - 23

23. తల్లిదండ్రు లన్న దమ్ములు
తులఁ దూగఁగ నిమ్ము పసిడిఁ తోనైనను వా
రలయింట సతత ముండుట
వెలఁదికి మర్యాదగాదు వినవె కుమారీ!

భావం:-
ఓ కుమారీ!తల్లిదండ్రులుగానీ,అన్నదమ్ములు గాని ఎంతటి భాగ్యవంతులైననూ వారి ఇంట ఎల్లపుడు ఉండుట ఆడువారికి మార్యాద గాదు.